تجزیه گیاه به طور گسترده در مزارع و به ويژه باغات و گلخانه ها انجام میشود و مزایای آن در مقایسه با آزمون خاک و یا بسترهای کشت بیشتر از معایب آن میباشد. یکی از مهمترین مزایای تجزیه گیاه اطمینان از وجود غلظت کافي عناصر غذایی در بافت گیاهی است در حالیکه آزمون خاک و بسترهای کشت تنها تخمینی از قابلیت دسترسی عناصر غذایی برای گیاه را نشان میدهد و تضمینی وجود ندارد که عناصر غذایی تعیین شده در محیط ریشه توسط گیاه جذب شود. عوامل متعددی بر جذب عناصر غذایی از خاک یا بستر کشت توسط گیاه تأثیر دارند. دمای محیط ریشه یکی از عوامل مؤثر بر جذب عناصر غذایی میباشد. پایین بودن دمای محیط ریشه عموماً موجب کاهش غلظت عناصر غذایی در اندام هوایی گیاه میشود. در این ارتباط، عناصر کلسیم، فسفر و منیزیم اغلب بیشتر از نیتروژن و پتاسیم تحت تأثیر دمای محیط ریشه قرار میگیرند. دمای بالای محیط ریشه نیز بسته به نوع گیاه و شرایط رشد تأثیر منفی بر غلظت عناصر غذایی در گیاه دارد.
عموماً استفاده از آزمون خاک یا بسترهای کشت و تجزیه گیاه برتری نسبت به یکدیگر ندارند. در برخی موارد ممکن است یک روش در مقایسه با دیگری ترجیح داده شود. به طوری که گاهی اوقات بسته به نوع سیستم و براساس تاریخچه کاشت یا تجربه قبلی، آزمون خاک و بسترهای کشت و یا تجزیه گیاه انتخاب میشود. هرچند در گلخانه آزمون خاک و بسترهای کشت عموماً برتری دارد. این برتری به دلیل استفاده گسترده آزمون خاک و همچنین کاربردهای متعدد نتایج این آزمون میباشد. در گلخانهها، نتایج تجزیه خاک و بسترهای کشت تنها برای مدیریت کوددهی استفاده نمیشود بلکه برای اهداف متعددی مانند مدیریت کیفیت محصول، شستشوی خاک و بسترهای کشت و تنظیم پ-هاش محیط ریشه در دوره رشد نیز کاربرد دارد. البته در گلخانهها نیز از نتایج تجزیه گیاه استفاده بسیار خوبی میشود مانند تأیید نشانه های کمبود و سمیت عناصر، شناخت مشکلات مربوط به انتقال و توزیع عناصر غذایی درون گیاه و بررسی تأثیر شرایط رشد بر جذب عناصر غذایی مانند شرایط آب و هوایی و موانع فیزیکی موجود در محیط ریشه.
این شناختها موجب بهبود مدیریت کوددهی به ويژه در مورد عناصری که جذب آنها بسیار تحت تأثیر شرایط رشد قرارمیگیرد میشود. به عنوان مثال جذب کلسیم بسیار تحت تأثیر شرایط آب و هوایی و جذب منیزیم و آهن بیشتر تحت تأثیر شرایط فیزیکی محیط ریشه قرار میگیرد. تجزیه بافت گیاهی ابزار مناسبی برای کم کردن مشکلات مربوط به کیفیت محصول است. بنابراین روش تجزیه گیاه برای بهبود کیفیت و امنیت غذایی مورد نیاز است. تشخیص غلظتهای زیاد عناصر مضر مانند نیترات و فلزات سنگین با تجزیه گیاه امکانپذیر است. اما برای ارزیابی کیفیت خاک یا بسترهای کشت این روش به تنهایی کافی نیست.
توزیع عناصر در گیاه
بافتهای مختلف یک گیاه از نظر غلظت عناصر غذایی بسیار متفاوت میباشند. این موضوع تقریباً برای تمام عناصر غذایی و بافتهای مختلف نظیر ریشه، برگها، ساقه، گل و میوه نشان داده شده است.
موقعیت قرار گرفتن برگها و سن آنها بر غلظت عناصر غذایی بسیار تأثیر دارد. به همین دلیل تفاوتهای عمدهای از نظر غلظت عناصر بین بخشهای مختلف میوه، بین برگهای پایین و برگهای بالایی و بین پهنک و رگبرگهای یک برگ وجود دارد. در بین عناصر پرمصرف، بیشترین اختلاف در توزیع درون گیاه در مورد کلسیم مشاهده شده است.
پارامترهای گیاه مورد اندازه گیری در آزمایشگاه آرشام |
آزمون اندازه گیری نیتروژن کل گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری فسفر کل گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری پتاسیم کل گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری غلظت سدیم کل گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری غلظت بر کل گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری غلظت مس، روی، منگنز و آهن گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
آزمون اندازه گیری غلظت کلسیم و منیزیم گیاه (برگ، میوه، ساقه و ریشه) |
تعیین درصد وزن خشک گیاه |
اندازه گیری غلظت کل (Total) عناصر سنگین و کمیاب در گیاه (36 عنصر) با دستگاه ICP-OES |
اندازهگیری اسیدآمینه کل در گیاه |
اندازه گیری غلظت پرولین گیاه |
اندازه گیری غلظت کلروفیل a در گیاه |
اندازه گیری غلظت کلروفیل b در گیاه |
اندازه گیری غلظت کلروفیل کل در گیاه |
اندازه گیری غلظت کاروتنوئیدها در گیاه |