آزمون خاک

آزمون خاک زمانی توسعه یافت که آدمی علاقمند به کشت گیاه شد. در برنامه ­های قدیمی آزمون خاک، کمبود عناصر غذایی ارزیابی می­شد اما امروزه با افزایش تأکید بر نگرانی­ های زیست محیطی و سلامت مردم، این جنبه ­ها نیز در آزمون خاک وارد شده است. در واقع، در گذشته، فقط سؤال مورد نظر این بود که آیا باید کوددهی صورت بگیرد یا نه؟ در حالی که در شرایط کنونی این سؤال نیز مطرح است که آیا نوع و مقدار کود استفاده­ شده سلامت محیط ­زیست و آدمی را به خطر می­اندازد ؟ به عبارت دیگر، جنبه ­های منفی کوددهی نادرست نیز مورد توجه است.

از نظر علمی، آزمون خاک راهکاری برای سنجش دقیق وضعیت عناصر خاک بوده که بتواند به کشاورزان احتمال کمبود و بیش­بود عناصر را برای گیاهان مختلف نشان دهد تا براساس آن، نیاز کودی ارزیابی شود. نتایج آزمون خاک باید به گونه­ ای ارائه شود که امکان ارزیابی اقتصادی کوددهی مزارع فراهم باشد. بر همین اساس باید توجه داشت نتایج آزمون خاک داده­ های واقعی هستند و باید به­ طور مشخص گزارش شوند اما تفسیر نتایج و توصیه کودی شامل قضاوت­های شخصی می­شود.

هدف از آزمون خاک بسیار مهم است. بعضی افراد آزمون خاک را راهکاری برای افزایش فروش کود در نظر می­گیرند در حالی که برخی دیگر آن را ابزاری ضروری و دقیق و نیز غیرقابل جایگزینی در تخمین حاصلخیزی خاک می­دانند.

یک برنامه آزمون خاکِ اثرگذار نیازمند بانک اطلاعات قوی از نتایج پژوهش­های گسترده مزرعه ­ای، گلخانه­ ای و آزمایشگاهی است. تعیین ظرفیت باروری خاک برای محصولات مختلف (پتانسیل عملکرد)، پیش­ بینی پاسخ گیاه به مقادیر و روش­های مختلف کوددهی، روش­های نوین نمونه­ برداری خاک مزرعه و روش­های نوین تجزیه شیمیایی از خروجی ­های مورد انتظار پژوهش­ها می ­باشد. کیفیت و درستی تفسیر نتایج آزمون خاک و توصیه کودی­ های ارائه شده نیز به کمیت و کیفیت داده­ های حاصل از همین پژوهش­ها بستگی دارد.

معمولاً برنامه آزمون خاک شامل چهار مرحله است:

– نمونه ­برداری خاک

– عصاره ­گیری خاک و تعیین مقدار قابل جذب عناصر غذایی

-تفسیر نتایج تجزیه آزمایشگاهی

-توصیه کودی

بنابراین صبحت از برنامه آزمون خاک و تشخیص موفقیت آن به همان اندازه که به قضاوت­های شخصی درست بستگی دارد، به دقت نتایج تجزیه ­های شیمیایی وابسته است در حالی که متأسفانه خیلی مواقع ناکارآمدی آزمون خاک به درست نبودن نتایج تجزیه شیمیایی ربط داده می­شود.

 

پارامترهای خاک اندازه گیری شده در آزمایشگاه آرشام
اندازه­ گیری pH خاک
اندازه­ گیری قابلیت هدایت الکتریکی (شوری) عصاره خاک
تعیین درصد کربن آلی کل خاک (Total Organic Carbon, TOC)
تعیین درصد ماده آلی خاک (Organic Matter, OM)
تعیین غلظت قابل جذب فسفر خاک (Available-P)
تعیین غلظت قابل جذب پتاسیم خاک (Available-K)
تعیین غلظت نیتروژن کل خاک (Total Nitrogen)
اندازه ­گیری غلظت قابل جذب (Available) کلیه عناصر کم­ مصرف خاک (Mn, Fe, Cu, Zn, Mo, Ni) با دستگاه ICP-OES
اندازه ­گیری غلظت قابل جذب (Available) عناصر سنگین و کمیاب خاک (36 عنصر) با دستگاه ICP-OES
اندازه­ گیری غلظت کل (Total) کلیه عناصر کم ­مصرف در خاک با دستگاه ICP-OES
اندازه­ گیری غلظت کل (Total) عناصر سنگین و کمیاب در خاک (36 عنصر) با دستگاه ICP-OES
اندازه ­گیری نیترات محلول خاک
اندازه ­گیری درصد گچ خاک
اندازه ­گیری غلظت سدیم محلول خاک (عصاره اشباع و سایر نسبت­های آب به خاک)
اندازه ­گیری غلظت کلسیم محلول خاک (عصاره اشباع و سایر نسبت­های آب به خاک)
اندازه­ گیری غلظت منیزیم محلول خاک (عصاره اشباع و سایر نسبت­های آب به خاک)
اندازه­ گیری غلظت کلر محلول خاک (عصاره اشباع و سایر نسبت­های آب به خاک)
اندازه ­گیری نسبت جذب سدیم (SAR) و درصد سدیم تبادلی (ESP) خاک
اندازه ­گیری گنجایش تبادلی خاک (Cation Exchangeable Capacity, EC)
اندازه­ گیری فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و اسیدی در خاک
اندازه­ گیری اکسیدهای آهن FeO
تعیین درصد آهک سنگ آهک، آهک زنده، آهک هیدراته
اندازه ­گیری درصد رطوبت اشباع، ظرفیت مزرعه (FC) و نقطه پژمردگی (PWP) خاک
تعیین درصد ذرات (رس، سیلت و شن) و بافت خاک
آزمون پايداري خاكدانه‌ها
اندازه ­گیری چگالی حقیقی خاک
 اندازه ­گیری چگالی ظاهری خاک
 اندازه­گیری مواد خنثي‌شونده (آهك)
تعیین درصد سنگدانه و ذرات بزرگتر از 2 میلیمتر
اندازه­ گیری کربوهیدرات­های خاک
استخراج و اندازه گیری غلظت هیومیک اسید و فولویک اسید خاک
آزمون نماتد

 

لیست هزینه تجزیه ­های آزمایشگاه آرشام

  • مزارع (غلات، صیفی جات و سایر گیاهان زراعی)
  • باغات میوه (به ويژه پسته)
  • گلخانه های خاکی
  • گیاهان زینتی و فضای سبز

بسته های ويژه تجزیه خاک

بسته اول: تجزیه­ های رایج

pH، قابلیت هدایت الکتریکی (ECe)، بافت خاک، درصد ماده آلی، نیتروژن کل، درصد کربن آلی، درصد آهک، فسفر قابل استفاده، پتاسیم قابل استفاده کلسیم و منیزیم محلول، سدیم محلول، نسبت جذب سدیم (SAR)

 

بسته دوم: تجزیه ­های مکمل

کلر محلول، عناصر کم مصرف (آهن، روی، مس و منگنز)

 

بسته سوم: تجزیه ­های ويژه انتخابی

نیترات خاک (قبل از کاشت و پیش از کوددهی سرک)

غلظت قابل جذب فلزات سنگین (نیکل، سرب، کادمیم، کروم، کبالت و …)

غلظت کل فلزات سنگین (نیکل، سرب، کادمیم، کروم، کبالت و …)

ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) و تعیین نیاز گچ

درصد گچ

اندازه­ گیری فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی و اسیدی در خاک

اندازه ­گیری درصد رطوبت اشباع، ظرفیت مزرعه (FC) و نقطه پژمردگی (PWP) خاک

آزمون پايداري خاكدانه‌ها

آزمون چگالی حقیقی خاک

آزمون چگالی ظاهری خاک